31 januari 2023

De druk op de ruimte is enorm: benut bedrijventerreinen beter

Alsof stikstof en bodem en water nog niet tot genoeg kopzorgen leiden, waarschuwde het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) recent ook voor EU-regelgeving (‘No net land take’). Die zal vanaf 2050 paal en perk stellen aan netto stedelijke uitbreiding. Dit stuwt de vraag naar binnenstedelijke ontwikkellocaties verder op. Over de volle breedte zien we dat gemeenten en provincies worstelen met de gevolgen van het grote aantal ruimteclaims. De discussie ‘inbreiden versus uitbreiden’ wordt al veelvuldig gevoerd bij het toevoegen van woningen (zie ook artikel in NRC). Recent onderzoek van het PBL laat zien dat de toename van het ruimtebeslag tussen 2000 en 2018 ook voor een belangrijk deel komt door de ontwikkeling van nieuwe werklocaties. De vraag naar werklocaties blijft het komende decennium groot. Het is de hoogste tijd om ook voor werklocaties serieus te kijken naar de mogelijkheden om binnenstedelijk de vraag op te vangen. In de praktijk zien we al mooie voorbeelden waarbij bestaande werklocaties beter worden benut. Denk aan de Utrechtse aanpak van Ontwikkelingsmaatschappij Utrecht (OMU) waarvoor we adviseerden over intensiever ruimtegebruik. Verschillende regio’s spreken in programmeringsafspraken al af om het gebruik van bestaande werklocaties te optimaliseren. Onlangs hielpen we de regio Foodvalley bij het maken van zulke afspraken.

Vaak nog een wereld aan ruimte te winnen

Op het eerste oog lijken werklocaties vaak goed benut. Op basis van circa honderd onderzochte bedrijventerreinen in Brabant, Zuid-Holland en Gelderland constateren we dat op vrijwel elk ‘gemiddeld’ terrein significante ruimtewinst is te behalen. Daar is wel veel inzet van gemeenten en private eigenaren voor nodig. Ook kwam uit een recente studie van Stec Groep en DENC naar voren dat er veel haalbare opties zijn om logistiek te intensiveren en te mengen met andere functies. De businesscase voor beter benutten is daarbij nog kansrijker als de maatschappelijke meerwaarde wordt meegewogen.

Onze Beter Benutten Indicator (BBI) brengt overzichtelijk in beeld waar (1) onderbenutting van bebouwingsmogelijkheden op kavels is (2) extra mogelijkheden in de hoogte zijn en (3) milieuruimte niet optimaal wordt gebruikt. Daarnaast geeft de BBI inzicht in duurzaamheidsaspecten zoals groen, hittestress en aanwezigheid van zon op daken. Met de resultaten zijn concrete stappen te zetten voor het optimaler gebruik van plekken of kansrijke locaties voor herontwikkeling. In combinatie met investeringen in toekomstbestendigheid en verduurzaming is sprake van grote potentie voor koppelkansen.

Figuur: voorbeeld van enkele uitkomsten van analyse met BBI